ترکيه در پي متحدان جديد
تنش در روابط آنکارا – واشنگتن فراتر از موضوع تعرفه هاي تجاري و بازداشت کشيش امريکايي، و با تهديد امنيت ترکيه مرتبط است.
در هفته هاي اخير تنش در روابط ترکيه و امريکا شدت يافته است و رابطه دو متحد را از شراکت راهبردي به تنش و دوري از يکديگر سوق داده است.
از نگاه ترکيه، حمايت امريکا از فتح الله گولن و کودتاي 15 ژوئيه کودتاي 2016 و همچنين حمايت از کردهاي سوري براي تجزيه سوريه و سرايت طرح هاي تجزيه طلبانه به ترکيه مهمترين ريشه اختلاف است و اين در حالي است که از نگاه ترامپ اقدام ترکيه به خريد سامانه اس 400 از روسيه و بازداشت «اندرو برانسون» کشيش امريکايي به اتهام دست داشتن در کودتا در اين تنش نقش داشته است.
برخي ديدگاهها نيز تنش در روابط ترکيه با امريکا را ناشي از شخصيت روساي جمهور دو کشور دانسته و توئيت هاي ترامپ مبني بر وضع تعرفه بر واردات فولاد ازترکيه يا تحريم دو وزير دادگستري وکشور ترکيه ازسوي ترامپ و اقدام متقابل اردوغان و رويکرد وي براي قبضه قدرت را عامل اين تنش ها مي دانند.
اما به نظر مي رسد تلاش ترامپ براي آزادکردن کشيش امريکايي بيشتر جنبه انتخاباتي دارد و ترامپ با تحت فشار قرار دادن ترکيه براي آزاد کردن اين کشيش افراطي اوآنجليست (صهيونيسم مسيحي) سعي مي کند در انتخابات آتي مياندوره اي کنگره نامزدهاي نزديک به دولتش به کنگره راه يابند.
دولت اردوغان نيز با ترديد در دوستي امريکا اکنون به اين نتيجه رسيده است که کاخ سفيد همواره از يکسو در تلاش بوده که احزاب اسلامي چون حزب عدالت و توسعه از قدرت دور شوند و از سوي ديگر در جريان بحران سازي در سوريه، امريکا با حمايت از طرح هاي تجزيه طلبانه و مسلح کردن کردهاي سوري از جمله واي پي جي امنيت ترکيه را نيز با تهديد روبرو کرده است.
روز سه شنبه رجب طيب اردوغان با اشاره به جنگ اقتصادي امريکا علیه کشورش اعلام کرد: مشکل من و حزبم نیست بلکه هدف ترکیه و اسلام است.
اردوغان با اشاره به بحران فعلی در اقتصاد این کشور در نتیجه اختلافات با آمریکا ادامه داد: ما باید در سیاست، دیپلماسی، اقتصاد، تجارت و تکنولوژی قوی باشیم در غیر این صورت آنها حتی یک روز اجازه نخواهند داد که ما در این جهان زندگی کنیم. اگر ما کوچکترین نشانهای از ضعف از خود نشان دهیم آنها همچون لاشخورها برای نابودی ما میآیند.
روزنامه صباح چاپ ترکیه روز سه شنبه نوشت: برای توصیف روابط مستحکم آمریکا و ترکیه، تاکنون دو کشور را شریک راهبردی توصیف می کردیم اما از این به بعد ضرورت دارد که ترکیه به فکر یافتن متحدان جدیدی برای خود باشد.
در ميزگردي که شانزدهم اوت ( بیست و پنجم مرداد) در اندیشکده آمریکایی موسوم به « موسسه واشنگتن برای خاور نزدیک با عنوان «تحریم های ترکیه :مدیریت یک بحران دوجانبه تاریخی » برگزار شد کارشناسان اعلام کردند که دپپلماسي براي کاهش تنش در روابط ترکيه و امريکا از جمله همکاري دو طرف در خصوص منبج نتوانسته موثر باشد و حالا طرف امريکايي به تنبيه اقتصادي عليه ترکيه متوسل شده است و احتمال دارد که ترامپ تحریم های اقتصادی بیشتری علیه اين کشور وضع کند.
در اين ميزگرد همچنين گفته شد که حتی اگر مسئله کشيش امريکايي حل شود باز هم مسئله مهم روسیه مطرح است و ما شاهد تصویب شدن لایحه اختیارات دفاع ملی در کنگره امريکا هستیم که انتقال احتمالی جنگنده های اف-35 را در صورت فروش سامانه دفاع موشکی اس-400 به ترکیه، متوقف خواهد کرد.
در اين انديشکده تاکيد شد که بخشي از اين تنش نيز به انتقاد امريکا به شيوه مديريت حزب عدالت و توسعه و شخص رجب طب اردوغان بر مي گردد که از آن با توصيف استبدادگرايي و زمينه سازي او در زمان تصدي شهردراي آنکارا براي رسيدن به قدرت از طريق سياست هاي حمايتي از راي دهندگان و تمرکز ثروت در ميان نزديکانش ياد شد.
همچنين تاکيد شد که چیزی که آمریکا و ترکیه را در دوران جنگ سرد در کنار یکدیگر حفظ کرده بود دیگر وجود ندارد. جنگ سرد حدود 30 سال قبل به پایان رسید؛ برای هیچ کس در این رابطه اوضاع مانند سال 1985 نیست.
در چنين شرايطي مطبوعات ترکيه اين روزها از نگاه ترکيه به متحدان جديد مي نويسند و روزنامه ملیت روز سه شنبه در مقاله اي نوشت: بحرانی که از هفته ها پیش در روابط آمریکا و ترکیه ادامه دارد، می تواند به نقطه عطف مهمی در سیاست خارجی ترکیه تبدیل شود و سياست خارجي مستقل تر ومتفاوت تر از گذشته را براي ترکيه رقم بزند و نگاه آنکارا را به سوي پيدا کردن متحدان جديدي چون روسيه يا گرايش به توسعه روابط با کشورهای آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین و سازمان های بین المللی سوق دهد.
اين دوري از امريکا دور از ذهن نخواهد بود به ويژه اينکه سياست هاي دولت ترامپ در خصوص ديگر متحدانش در اروپا نيز سبب شده است که آنها نيز به فکر استقلال بيشتر وخروج از سلطه امريکا باشند. اشاره مي شود به موضع هایکو ماس وزیر امور خارجه آلمان که از برنامه خود برای اعلام سیاست خارجی برلین در قبال آمریکا طی هفتههای آینده خبر داد. بر اساس گزارش اسپوتنیک، هایکو ماس، در اظهاراتی خواهان ایجاد اروپای مستقل و قدرتمند شد تاهر زمان که آمریکا از "خطوط قرمز عبور کند" به عنوان "یک وزنه متقابل" عمل کنند.
-----------------------------------
رضا محمدمراد